Fitoterapia, czyli ziołolecznictwo

Ziołolecznictwo jest jedną z najstarszych metod leczniczych. Również zwierzęta wybierają rośliny poprawiające ich samopoczucie; jeżeli są zdrowe, to dane ziele omijają obojętnie. Nowe leki syntetyczne wprawdzie leczą o wiele szybciej i skuteczniej, lecz nie ma wśród nich takiego, który nie powodowałby skutków ubocznych. Nierzadko stosowanie leków bardziej niszczy organizm niż sama choroba. Na szczęście, dzisiaj nikt rozsądny nie kwestionuje już roli ziół w medycynie. Lekarze zaczynają coraz łaskawiej traktować zioła i fitoterapię (z gr. phytón roślina i gr. therapeia leczenie).
Można zadać pytanie: czy należy odejść od leków chemicznych i przestawić się na leki roślinne? Oczywiście nie. Leki ziołowe działają wolniej, w niektórych zaś przypadkach potrzebna jest przecież szybka interwencja medyczna. Fitoterapia uzupełnia więc współczesną medycynę, a ponadto zioła są znakomitym środkiem profilaktycznym. Zioła kojarzą nam się zazwyczaj z lekami. Tymczasem oprócz właściwości leczniczych posiadają wartości odżywcze, są znakomitymi przyprawami, znajdują również swoje miejsce w kosmetyce. Pierwsze zapiski na temat leczniczego stosowania ziół pochodzą sprzed kilku tysięcy lat. Za najstarszy podręcznik w tej dziedzinie uważa się hinduskie Wedy, których wiek nie jest bliżej określony. Ponad pięć tysięcy lat temu Su-
merowie znali i opisywali właściwości lecznicze wielu roślin. Natomiast za ojca racjonalnego ziołolecznictwa uznaje się słynnego Hipokratesa, a po nim Galena, mimo że źródła pisane z tej dziedziny odkryto również w starożytnym Egipcie, Chinach, Babilonii i wielu innych dawnych ośrodkach cywilizacji. Pustkę po antycznej medycynie zaczęli wypełniać Arabowie. Słynny Ibn Sina Awicenna (980 — 1037) w swoim dziele Canon medicine dokładnie opisał zastosowanie lecznicze kilkuset ziół. W Europie dalszy rozwój ziołolecznictwa zawdzięczamy Paracelsusowi (1493 — 1547), wielkiemu zwolennikowi leczenia metodami naturalnymi. Niewątpliwe zasługi na tym polu ma również Szwajcar Teofrastus von Hohenheim (1493 — 1541), który przyczynił się w znacznym stopniu do powstania homeopatii (gr. homoiopatheia podobna wrażliwość). Na początku XVI wieku w Anglii z rozkazu króla Henryka VIII sporządzona została oficjalna lista ziół i leków ziołowych, dopuszczonych do powszechnego stosowania. Do połowy XIX wieku ziołolecznictwo i metody leczenia naturalnego zdecydowanie dominowały. Od tego jednak czasu zaczął zarysowywać się coraz większy zwrot ku chemii, co miało związek głównie z rozwojem tej nauki. Obecnie przychodzi refleksja i powrót do dawnych metod, traktowanych jako sprzymierzeńcy medycyny współczesnej.